सुकन्या समृद्धी योजना ( SSY योजना )– मुलींच्या भविष्याची सुरक्षित शिदोरी

भारत सरकारकडून सुरू करण्यात आलेली सुकन्या समृद्धी योजना (Sukanya Samriddhi Yojana) ही एक अत्यंत लोकप्रिय आणि सुरक्षित बचत योजना आहे, जी विशेषतः मुलींच्या शिक्षण आणि लग्नाच्या खर्चासाठी तयार करण्यात आली आहे. ही योजना ‘बेटी बचाओ, बेटी पढाओ’ या मोहिमेचा एक भाग आहे. मुलींचे सशक्तीकर करणे, त्यांना आत्मनिर्भर बनविणे आणि त्यांना भविष्यामध्ये शिक्षण आणि विवाहासाठी आर्थिक मदत व्हावी हा या योजनेचा महत्वाचा उद्देश आहे.

सुकन्या समृद्धी योजना म्हणजे काय?

सुकन्या समृद्धी योजना ही एक दीर्घ मुदतीची बचत योजना आहे जी केवळ 10 वर्षांखालील मुलींसाठीच उघडता येते. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी २२ जानेवारी २०१५ रोजी ही योजना सुरू केलेली आहे. यामध्ये पालक (Parents) किंवा कायदेशीर पालक (Legal Guardian) पोस्ट ऑफिस किंवा अधिकृत बँकेत खाते उघडू शकतात.

सुकन्या समृद्धी योजनेची वैशिष्ट्ये–

1. खाते उघडण्याचे वय: मुलगी 10 वर्षांची होण्यापूर्वी.
2. मुदत: खाते उघडल्यापासून 21 वर्षे किंवा मुलीच्या लग्नापर्यंत.
3. गुंतवणूक मर्यादा:
   • किमान: ₹250 दरवर्षी
   • कमाल: ₹1.5 लाख दरवर्षी
4. व्याजदर: सुमारे 8% – सरकार दर तिमाही दर ठरवते.
5. करसवलत: आयकर कलम 80C अंतर्गत ₹1.5 लाखांपर्यंत सूट.
6. व्यवस्थापन ठिकाण: सर्व पोस्ट ऑफिस आणि काही राष्ट्रीयीकृत/खासगी बँकांमध्ये खाते उघडता येते.

सुकन्या समृद्धी योजनेचे फायदे–

1. उच्च व्याज दर: इतर बचत योजनांच्या तुलनेत अधिक व्याज.
   
2. करमुक्त योजना: गुंतवणूक, व्याज आणि परिपक्वतेची रक्कम पूर्णपणे करमुक्त.
   
3. सरकारची हमी: सुरक्षित आणि खात्रीशीर योजना.
   
4. मुलींच्या शिक्षणासाठी रक्कम काढण्याची मुभा: 18 वर्षांनंतर उच्च शिक्षणासाठी पैसे काढता येतात.
   
5. ऑनलाइन बँकिंग सुविधा: काही बँका खाते ऑनलाइन ऑपरेट करण्याची सुविधा देतात.

खाते कसे उघडावे?

सुकन्या समृद्धी योजना खाते उघडण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे:

• मुलीचा जन्म प्रमाणपत्र (Birth Certificate)
  
• पालकाचे आधार कार्ड / पॅन कार्ड / ओळखपत्र
  
• पत्त्याचा पुरावा (Address Proof)
  
• पासपोर्ट साईज फोटो

योजनेच्या काही अटी-

• प्रत्येक मुलीला फक्त एकच खाते उघडण्याची परवानगी आहे.
• हे खाते भारतात कुठेही हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
• सुरुवातीला खात्यात किमान ₹२५० जमा करणे आवश्यक आहे. त्यानंतर, १०० रुपयांच्या पटीत कितीही रक्कम जमा करता येते.
• मुलगी १० वर्षांची झाल्यानंतर तिचे खाते ती स्वताः चालवू शकते.
• उच्च शिक्षणासाठी १८ वर्षांच्या वयात खाते ५०% पैसे काढण्याची परवानगी देते.
• या कालावधीनंतर खात्यावर फक्त लागू व्याजदर मिळेल.
• जर खाते बंद केले असेल, तर त्यावर प्रचलित दराने व्याज मिळणार नाही.
• जर मुलगी १८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाची असेल आणि विवाहित असेल, तर सामान्य बंद करण्याची परवानगी आहे.

पालकांसाठी-

• मुलीच्या वतीने फक्त जैविक पालक किंवा कायदेशीर पालकच तिचे खाते उघडू शकतात.
• जुळ्या किंवा तिघांच्या बाबतीत पालक किंवा कायदेशीर पालक तीन खाती उघडू शकतात.
• खाते उघडताना खातेधारक भारतीय नागरिक आणि भारतात रहिवासी असणे आवश्यक आहे आणि परिपक्वता किंवा खाते बंद होईपर्यंत तसेच राहणे आवश्यक आहे.
• खाते उघडल्याच्या तारखेपासून एकवीस वर्षे पूर्ण झाल्यावर ते खाते परिपक्व होईल.
• जर खातेधारकाने अर्जावर खातेधारकाच्या लग्नाच्या उद्देशाने आणि अर्जदाराचे वय लग्नाच्या तारखेला अठरा वर्षांपेक्षा कमी नसेल याची पुष्टी करणारा वयाचा पुरावा सादर केला तर, एकवीस वर्षांचा कालावधी पूर्ण होण्यापूर्वी खाते अंतिम बंद करण्याची परवानगी दिली जाऊ शकते.
• परंतु लग्नाच्या तारखेपूर्वी एक महिन्यापूर्वी किंवा अशा लग्नाच्या तारखेपासून तीन महिन्यांनंतर असे कोणतेही अकाली बंद केले जाणार नाही.
• परिपक्वतेनंतर, खातेधारकाने खाते बंद करण्यासाठी अर्ज केल्यास आणि तिच्या ओळखीचा, निवासस्थानाचा आणि नागरिकत्वाचा कागदोपत्री पुरावा सादर केल्यास खात्यातील थकित व्याजासह शिल्लक खातेधारकाला देय असेल.
• खाते उघडल्याच्या तारखेपासून एकवीस वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर कोणतेही व्याज दिले जाणार नाही.

निष्कर्ष

सुकन्या समृद्धी योजना ही भारत सरकारची एक वित्तीयदृष्ट्या सुरक्षित, उच्च व्याज देणारी आणि करमुक्त योजना आहे, जी मुलींच्या उज्वल भविष्यासाठी आदर्श आहे. जर तुमच्याकडे 10 वर्षांखालील मुलगी असेल, तर आजच तिच्या नावाने सुकन्या समृद्धी खाते उघडण्याचा विचार करा.

FAQs-